ਨਕੋਦਰ: ਨਕੋਦਰ ਦੇ ਮੁਰਾਦ ਸ਼ਾਹ ਮੇਲੇ, ਜੋ ਹਰ ਸਾਲ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਖਿੱਚਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਵਾਰ ਇੱਕ ਹੋਰ ਸਬਬ ਕਰਕੇ ਵੀ ਚਰਚਾ ਵਿੱਚ ਆਇਆ-ਬੇਤਹਾਸ਼ਾ ਨੌਇਜ਼ ਪੌਲਿਊਸ਼ਨ। ਮੰਡਲੀ ਅਤੇ ਲੰਗਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਬਿਨਾ ਕਿਸੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਦੇ ਉੱਚੀ ਤੀਬਰਤਾ ‘ਤੇ ਵੱਜਦੇ ਸਪੀਕਰਾਂ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ ਸਾਂਤੀ ਵਿੱਚ ਖਲਲ ਪਾਇਆ, ਸਗੋਂ ਨੌਇਜ਼ ਪੌਲਿਊਸ਼ਨ ਦੇ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਦੀਆਂ ਧੱਜੀਆਂ ਵੀ ਉਡਾਈਆਂ। ਇਸ ਸਾਰੇ ਘਟਨਾ ਕਰਮ ‘ਚ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਖਾਮੋਸ਼ੀ ਅਤੇ ਕਾਰਵਾਈ ਦੀ ਘਾਟ ਨੇ ਸਵਾਲ ਖੜ੍ਹੇ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਹਨ।
ਮੁਰਾਦ ਸ਼ਾਹ ਮੇਲਾ: ਪ੍ਰਸ਼ਾਸ਼ਨ ਦੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਅਧਿਕਾਰੀ ਕਿੱਥੇ?
ਮੁਰਾਦ ਸ਼ਾਹ ਦਾ ਮੇਲਾ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸਮਾਗਮ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ‘ਚ ਲੋਕ ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਪੂਰੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਵਿਭਿੰਨ ਧਾਰਮਿਕ ਲੰਗਰ ਲਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਸੇਵਾ ਸੌਂਪਦੇ ਹਨ। ਪਰ, ਕਈ ਥਾਂਵਾਂ ‘ਤੇ ਵੱਡੇ ਸਪੀਕਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਉੱਚੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਗਾਣੇ ਵੱਜਦੇ ਹਨ, ਜਿਹੜਾ ਸਿਰਫ਼ ਰੋਕਿਆ ਹੀ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ, ਸਗੋਂ ਬਿਨਾ ਕਿਸੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕੀਤੇ ਜਾਰੀ ਵੀ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਵੱਲੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੰਗਰਾਂ ‘ਤੇ ਨਿਗਰਾਨੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਨੌਇਜ਼ ਪੌਲਿਊਸ਼ਨ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਅਣਦੇਖੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਅੰਬੇਡਕਰ ਚੌਂਕ ਵਿੱਚ ਨੌਇਜ਼ ਪੌਲਿਊਸ਼ਨ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ
ਭਾਰਤੀ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਤਹਿਤ ਨੌਇਜ਼ ਪੌਲਿਊਸ਼ਨ ‘ਤੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਨਿਯਮ ਹਨ। ‘ਨੌਇਜ਼ ਪੌਲਿਊਸ਼ਨ (ਰੇਗੂਲੇਸ਼ਨ ਐਂਡ ਕੰਟ੍ਰੋਲ) ਰੂਲਜ਼, 2000’ ਅਨੁਸਾਰ, ਸਪੀਕਰਾਂ ਦੀ ਵੋਲਿਊਮ ਮਿਤੀ ਅਤੇ ਜਗ੍ਹਾ ਅਨੁਸਾਰ ਤੈਅ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਜਨਤਕ ਸਥਾਨਾਂ ‘ਤੇ 75 ਡਿਸਿਬਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਵਾਜ਼ ਦਿਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਅਤੇ 70 ਡਿਸਿਬਲ ਰਾਤ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪਰ, ਮੁਰਾਦ ਸ਼ਾਹ ਦੇ ਮੇਲੇ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਕਈ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਸਪੀਕਰਾਂ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਇਸ ਹੱਦ ਤੋਂ ਕਈ ਗੁਣਾ ਵੱਧ ਰਹੀ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਅੰਬੇਡਕਰ ਚੌਕ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਵੀਟ ਸ਼ਾਪ ਅੱਗੇ ਲੱਗੇ ਲੰਗਰ ਵਿੱਚ। ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਸਪੀਕਰਾਂ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਇੰਨੀ ਤੀਬਰ ਅਤੇ ਉੱਚੀ ਸੀ ਕਿ ਕੁੱਝ ਦੂਰੀ ਤੇ ਬੈਠਾ ਇੱਕ ਬਜ਼ੁਰਗ ਬੇਹੋਸ਼ੀ ਦੀ ਹਾਲਤ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਵਾਲਾ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਜਿਸਨੂੰ ਪਾਣੀ ਵਗੈਰਾ ਪਿਲਾ ਕੇ ਦੂਰ ਸ਼ਾਂਤ ਸਥਾਨ ਤੇ ਲਿਜਾ ਕੇ ਸੰਭਾਲਿਆ ਗਿਆ। ਇਹ ਤਾਂ ਉਹ ਘਟਨਾ ਸੀ ਜੋ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸੀ ਪਤਾ ਨੂੰ ਹਾਰਟ ਪੈਸ਼ੈਂਟ, ਮਾਈਗ੍ਰੈਸ਼ਨ ਵਰਗੀ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਅਜਿਹੇ ਪੌਲਿਊਸ਼ਨ ਨਾਲ ਕੀ ਹਾਲ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇਗਾ। ਅਜਿਹੇ ਸ਼ੌਰ ਮਚਾਇਣ ਵਾਲਿਆ ਤੇ ਕੋਈ ਕਾਰਵਾਈ ਨਾ ਹੋਣਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸ਼ਨ ਨੂੰ ਸਵਾਲਾ ਦੇ ਘੇਰੇ ਵਿੱਚ ਲਿਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਚੌਂਕ ਦੇ ਹਰ ਦੁਕਾਨਦਾਰ ਨੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਹੋਣਾ ਕਿ ਅਵਾਜ਼ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕਾਨੂੰਨੀ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਣਦੇਖੀ ਹੋਈ। ਕਿਸੇ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਇਹ ਜਰੂਰੀ ਨਹੀ ਸਮਝਿਆਂ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪੁਛਿਆ ਜਾਵੇ ਕਿ ਇਨਾਂ ਕੋਲ ਇਸ ਸ਼ੋਰ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਹੈ।
ਪ੍ਰਸ਼ਾਸ਼ਨ ਦੀ ਲਾਪਰਵਾਹੀ
ਇਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਸਵਾਲ ਉੱਠਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਅਜੇ ਤੱਕ ਇਸ ਨੌਇਜ਼ ਪੌਲਿਊਸ਼ਨ ਤੇ ਕਾਰਵਾਈ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਿਹਾ? ਜਦੋਂ ਸਪੀਕਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਲੈਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਫਿਰ ਇਹ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਦਿੱਤੀ ਕਿਵੇਂ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਡਿਸਿਬਲ ਹੱਦਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਵਾਏ? ਅਧਿਕਾਰੀ ਇਸ ਗੰਭੀਰ ਮਾਮਲੇ ਤੇ ਮੌਨ ਕਿਉਂ ਹਨ? ਕੀ ਬਾਬਾ ਮੁਰਾਦ ਸ਼ਾਹ ਦੇ ਮੇਲੇ ਕਰਕੇ ਜਾਂ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ (ਟ੍ਰਸਟ) ਕਰਕੇ, ਇਹਨਾਂ ਸਵਾਲਾਂ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਤੋਂ ਕਤਰਾਇਆ ਨਹੀ ਜਾ ਸਕਦਾ, ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਕਾਰਨ ਹੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਘੇਰੇ ਵਿੱਚ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅਧਿਕਾਰੀ, ਪੁਲੀਸ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ, ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਅਫਸਰਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਹੈ ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਮਾਗਮਾਂ ‘ਤੇ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਲੰਗਰ ਅਤੇ ਆਯੋਜਕਾਂ ਦੀ ਬੇਦਰਕਾਰੀ
ਇਸ ਸਾਰੇ ਹੰਗਾਮੇ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਉਹਨਾਂ ਲੰਗਰਾਂ ਅਤੇ ਆਯੋਜਕਾਂ ਦੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬਿਨਾ ਕਿਸੇ ਨਿਯਮ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਕੀਤੇ ਆਪਣੇ ਸਪੀਕਰ ਬੇਕਾਬੂ ਆਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਚਲਾਏ। ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਨਾ ਹੋਣਾ ਤਾਂ ਦੂਰ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਇਹ ਆਯੋਜਕ ਆਪਣੀ ਆਵਾਜ਼ ਦੀ ਹੱਦ ਬਾਰੇ ਬੇਖ਼ਬਰ ਜਾਂ ਲਾਪਰਵਾਹ ਰਹੇ। ਇਹ ਸਿਰਫ ਕਾਨੂੰਨੀ ਉਲੰਘਣਾ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਸਮਾਜਕ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਨਾਲ ਖਿਲਵਾੜ ਹੈ। ਬੇਵਜਾ ਸ਼ੋਰ ਸਿਰਫ ਸਾਂਤੀ ਨੂੰ ਹੀ ਖਤਮ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ, ਸਗੋਂ ਇਸ ਨਾਲ ਸਿਹਤ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਵੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ
ਸਵਾਲ ਹੁਣ ਇੱਥੇ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਬੇਪਰਵਾਹਾਂ ਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਤੁਰੰਤ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰੇਗਾ ਜਾਂ ਨਹੀਂ? ਅਤੇ ਇਹ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਕਰੇਗਾ ਕਿ ਅਜਿਹੀ ਉਲੰਘਣਾ ਮੁੜ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਜਦੋਂ ਨੌਇਜ਼ ਪੌਲਿਊਸ਼ਨ ਦੇ ਕਾਨੂੰਨ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹਨ, ਫਿਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ? ਮੁਰਾਦ ਸ਼ਾਹ ਦੇ ਮੇਲੇ ਵਰਗੇ ਸਮਾਗਮਾਂ ਵਿੱਚ ਸਪੇਸ਼ਲ ਟੀਮਾਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਸਪੀਕਰਾਂ ਦੀ ਵੋਲਿਊਮ ਦਾ ਮਾਪ ਕਰ ਸਕੇ ਅਤੇ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ‘ਤੇ ਸਖ਼ਤ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰ ਸਕੇ। ਲਾਈਸੈਂਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਹੀ ਡਿਸਿਬਲ ਹੱਦਾਂ ਬਾਰੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਦਿਸ਼ਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅਧਿਕਾਰੀ ਅਤੇ ਪੁਲੀਸ ਵੱਲੋਂ ਨਿਗਰਾਨੀ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ।
ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਦੀ ਲੋੜ
ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨੀ ਵੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਅਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਦਿਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਲੋੜ ਤੋਂ ਜ਼ਿਅਦਾ ਅਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਸਪੀਕਰ ਵਜਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਪੁਲਿਸ ਸ਼ਟੇਟਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਰਿਪੋਰਟ ਕਰੋ। ਸਪੀਕਰ ਵਜਾਉਣ ਵਾਲਿਆ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰੋ। ਜੇ ਸਮਾਜਿਕ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਰਾਹੀਂ ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਫੈਲਾਈ ਜਾਵੇ ਕਿ ਨੌਇਜ਼ ਪੌਲਿਊਸ਼ਨ ਕਿਵੇਂ ਸਿਹਤ ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਵੇਂ ਇਹ ਕਾਨੂੰਨੀ ਉਲੰਘਣਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਵੀ ਬਿਹਤਰ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹੱਕਾਂ ਅਤੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਨਿਯਮਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨ ਨਾਲ ਅਜਿਹੇ ਸਮਾਗਮਾਂ ਵਿੱਚ ਬਿਹਤਰ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਮੁਰਾਦ ਸ਼ਾਹ ਦੇ ਮੇਲੇ ‘ਚ ਨੌਇਜ਼ ਪੌਲਿਊਸ਼ਨ ਦੀ ਜੋ ਸਮੱਸਿਆ ਆਈ ਹੈ, ਇਸ ‘ਤੇ ਤੁਰੰਤ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
